TKIs

TKI (tyrosine kinase inhibitors) vallen onder doelgerichte therapie en worden momenteel vaak alleen gegeven in een vergevorderd stadium van kanker. TKIs bevatten kleine moleculen die zich binden aan een specifiek type eiwit, en pakken zo de kankercellen aan door de signaalroutes van de kankercellen te onderbreken. De TKIs zijn zo ontworpen dat deze zo min mogelijk effect op de gezonde cellen hebben. De effectiviteit en de duur van de effectiviteit verschilt echter van patiënt tot patiënt.

Als een TKI werkt, zal de arts vaak op de eerste scan al een afname van de tumor zien. Bij de meeste mensen neemt het krimpen van de tumor na een paar maanden af. Bij sommige mensen verdwijnen alle tumoren, bij sommigen blijft de kanker stabiel (wat een teken is dat de TKI werkt, de kanker groeit niet of nauwelijks meer).

Een TKI kan je in principe niet genezen. Als je stopt met het gebruik van de TKI, kan de kanker weer gaan groeien.

Bij de meeste patiënten zal de effectiviteit van de gebruikte TKI uiteindelijk afnemen of zelfs geheel verdwijnen. Dit kan maanden of zelfs jaren duren. Wanneer een ROS1 TKI uiteindelijk minder effectief, of helemaal niet meer effectief wordt in het remmen van ROS1+ kanker, heeft de kanker een verworven resistentie tegen het geneesmiddel ontwikkeld. In dit geval zal de kanker weer gaan groeien.

Elk geval van progressie bij ROS1+ kanker is anders en dus ook de aanpak (bijvoorbeeld overstappen op een andere TKI, een aanvullende TKI naast de huidige TKI nemen, bestraling, chemo, etc.).

Bij progressie kan het, mede om de verdere aanpak te bepalen, vaak nuttig zijn om een biopt van de groeiende tumor te nemen voor nader onderzoek.

Enkele vaak voorkomende TKIs die momenteel voor ROS1 worden ingezet zijn:

  • Xalkori (Crizotinib): officieel de enige goedgekeurde TKI in Nederland, vaak ingezet als eerstelijnstherapie, behalve in het geval van hersenmetastasen. Deze TKI behandelt de hersenen niet effectief.
  • Rozlytrek (Entrectinib): in studieverband beschikbaar, soms ook ingezet als eerstelijnstherapie als de patiënt uitzaaiingen in de hersenen heeft. Deze TKI behandelt de hersenen wel, in tegenstelling tot Crizotinib.
  • Lobrena (Lorlatinib): is in feite niet goedgekeurd voor ROS1+ kanker, maar de werkzaamheid is bewezen in de praktijk bij veel ROS1 patiënten, waardoor deze verkrijgbaar is via de zogenoemde ‘compassionate use’. Het wordt aanbevolen voor de tweede- of derdelijns behandeling van ROS1+ kanker, maar wordt soms ook als eerstelijns gebruikt als de patiënt veel hersenuitzaaiingen of leptomeningeale ziekte (kanker in de hersenvliezen van het centrale zenuwstelsel) heeft. Deze TKI is bijzonder effectief bij de behandeling van de hersenen.
  • TPX005 (Repotrectinib): in studieverband beschikbaar, vaak als tweedelijnstherapie, werkzaam in de hersenen (in beperkte mate ook tegen de vaak voorkomende G2032R resistentie mutatie).
  • NVL-520 (Nuvalent): in studieverband beschikbaar, vaak als tweedelijnstherapie, werkzaam in de hersenen (ook in goede mate tegen de vaak voorkomende G2032R resistentie mutatie).
    De eerste patiëntervaringen met Nuvalent zijn zeer positief, met name op het gebied van effectiviteit en de milde bijwerkingen.